پانزدهمین نشست «از آموزش عالی کلاسیک به آموزش عالی الکترونیکی» مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی ، ۱۹ آذرماه از ساعت ۱۰ با سخنرانی دکتر بیژن عرب یزدی، استاد دانشگاه و رئیس مؤسسه آموزش عالی الکترونیکی ایرانیان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، دکتر بیژن عرب یزدی در ابتدای سخنرانی خود در این نشست در تبیین سامانه‌های نرم افزاری مورد نیاز برای آموزش الکترونیکی گفت: بسته به سامانه‌ها و زیرسیستم‌های لازم برای آموزش الکترونیکی، نرمافزارهای مختلفی هم مورد نیاز است.
سامانه‌های دانشگاهی مورد نیاز در حالت کلی شامل سامانه خدمات آموزشی و سامانه مدیریت یادگیری (سامانه یادگیری الکترونیکی) است.
وی خاطرنشان کرد: سامانه یادگیری الکترونیکی (سایا) شامل بخش‌های تعاملی همزمان (تالارها و کلاس‌های برخط زنده)، بخش‌های تعاملی غیرهم‌زمان (پیام‌رسان آموزشی)، محتوای الکترونیکی (فایل‌های چندرسانه‌ای تعاملی و غیرتعاملی) و بالاخره ابزار آزمون‌های الکترونیکی است.
دکتر عرب یزدی درباره فرق تالار و کلاس گفت: از آنجا که دانشگاه ایرانیان از ابتدا یک دانشگاه تمام الکترونیکی بوده ۱۵ سال پیش به این نتیجه رسیدیم که علاوه‌بر کلاس‌های برخط زنده نیاز به تالارهایی هم داریم. در هر واحد آموزش عالی علاوه بر تعاملات درسی و کلاسی، تعاملاتی در سطح اداری صورت می‌گیرد که در فضای الکترونیکی از طریق تالارها انجام می‌شود؛ اگر دانشگاه الکترونیکی است نباید به دانشجو بگوییم که برای امور اداری مثلاً گرفتن مرخصی یا پیگیری مراحل اداری پایان‌نامه خود باید حضورا به دانشگاه مراجعه کند.
وی خاطرنشان کرد: سیستم پیام‌رسان آموزشی به صورت تعاملی غیرهم‌زمان عمل می‌کند یعنی پیام‌هایی که توسط آن ارسال می‌شود در زمان دیگری توسط مخاطب خوانده می‌شود.
دکتر عرب یزدی در توضیح محتوای الکترونیکی مورد نیاز در سیستم یادگیری الکترونیکی گفت: منظور از محتوای الکترونیکی، فایل‌های چندرسانه‌ای تعاملی و غیرتعاملی است که براساس سناریویی که استاد می‌نویسد تهیه می شود تا در کوچکترین زمان و بدون هرگونه جمله اضافی مطالب درسی را به دانشجویان منتقل کند.
وی گفت: در زیر سیستم تعاملی همزمان (کلاس‌های برخط زنده) از نرم‌افزارهایی مثل «ادوبی کانکت»، «بیگ بلو باتن»، «اسکای روم»، «نیما»، «سمالایو» و … استفاده می‌شود. بررسی داده‌های ۱۹۶ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی کشور نشان می‌دهد که ۱۰۹ دانشگاه (۵۵ درصد دانشگاه‌ها) که حدود ۸۰ درصد دانشگاه‌های متمرکز دولتی موجود در این فهرست (۵۴ دانشگاه) را تشکیل می‌دهد از «ادوبی کانکت»، ۳۲ دانشگاه (۱۷ درصد کل دانشگاه‌های موجود در فهرست) که شامل ۲۲ درصد دانشگاه‌های متمرکز دولتی (۱۵ دانشگاه) را تشکیل می‌دهد از «بیگ بلو باتن» استفاده می‌کنند.
دکتر عرب یزدی تصریح کرد:
اسکای روم به عنوان یک نرم‌افزار ایرانی در سه درصد دانشگاه‌های متمرکز دولتی و ۱۸ درصد کل دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مورد بررسی استفاده می‌شود. نرمافزارهای دیگر مثل سمالایو، نیما، مروارید و شاهرود هم مجموعا در ۱۰ درصد دانشگاه‌های موجود در این فهرست استفاده می‌شوند.
رئیس مؤسسه آموزش عالی الکترونیکی ایرانیان خاطرنشان کرد: برای برگزاری آزمون‌های الکترونیکی هم می‌توان از نرمافزارهای متعددی که بدین منظور طراحی شده استفاده کرد. «مودل» یکی از این نرم‌افزارهاست که امکان برگزاری هزار نوع آزمون تستی و تشریحی مختلف را دارد.
وی در خصوص نحوه جلوگیری از تقلب و اطمینان از صحت آزمون الکترونیکی گفت: صحت آزمون با احراز هویت دقیق افراد شرکت‌کننده در آزمون و اعتبارسنجی نتایج آزمون حاصل می‌شود. احراز هویت منحصرا توسط وبکم صورت می‌گیرد و البته ابزارهایی وجود دارند که با هر کلیک از فرد آزمون‌دهنده عکس می‌گیرند.
دکتر عرب یزدی با بیان این که طی برگزاری آزمون به ازای هر سؤال یک کانکشن برقرار می شود و لذا تعداد کانکشن‌ها در این بازه زمانی تا ۲۰ برابر شرایطی که کلاس درس برگزار می‌شود، افزایش می‌یابد، اظهار داشت: در نرم‌افزارهایی مثل مودل این امکان هست که با کلیک بر هر سؤال از فرد عکس گرفته شود و می‌توان با تنظیم سیستم مطمئن شد که فقط یک نفر بتواند حین پاسخ به سوال کانکت شود.
رئیس دانشگاه الکترونیکی ایرانیان خاطرنشان کرد: یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از تقلب در آزمون، ملزم کردن دانشجو به استفاده از دوربین تلفن همراه خود به عنوان وبکم دوم حین آزمون است تا بتوان همزمان با تصویری که وبکم رایانه از دانشجو می‌گیرد از زاویه‌ای دیگر هم تصویر دانشجو را مشاهده و ضبط کرد.
وی درباره نحوه اعتبارسنجی نتایج آزمون هم گفت: برگزاری آزمون شفاهی و امکان دسترسی آنی و تصادفی استاد به صفحه نمایش هر یک از شرکت‌کنندگان در آزمون و بررسی نرم افزارهای ران شده از روش‌های قابل استفاده بدین منظور است. آزمون شفاهی مستلزم به کارگیری فرایندی است که طی آن می‌بایست از کلاس‌های جانبی در کلاس برخط زنده بهره برداری کرد.
دکتر عرب یزدی خاطرنشان کرد: ایجاد این کلاس‌ها در داخل کلاس برخط زنده اصلی به استاد امکان می‌دهد که با تک تک دانشجوها در محیطی جداگانه صحبت کند و اعتباربخشی لازم را در خصوص نوشته‌ها و پاسخنامه آزمون مهیا کند.
وی در پایان با اذعان به مشکل نقض حریم خصوصی دانشجو با دسترسی استاد به نمایشگر رایانه دانشجو برای اعتبارسنجی آزمون تصریح کرد: به منظور پیشگیری از نقض حریم خصوصی دانشجو با دسترسی به صفحه نمایش رایانه او در دانشگاه ما که تمام فرایند تحصیل به صورت الکترونیکی انجام می‌شود در موقع ثبت نام به دانشجو اعلام می‌کنیم که باید رایانه‌ای را به صورت اختصاصی صرفاً برای آموزش الکترونیکی داشته باشد و هیچ گونه اطلاعات شخصی در آن قرار ندهد. البته ممکن است دانشجو رایانه مجزایی را برای آموزش تهیه نکند ولی به هر حال با توجه به این که از قبل به دانشجو اعلام شده و با تصمیم خود از رایانه شخصی استفاده می‌کند نمی‌تواند مدعی نقض حریم خصوصی خود حین آزمون شود.
منبع: موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
